
Hakha Thar i a um mii,a thih hlan ah ralzaam in khua a sa mi,Pu Van Dawt Thang fanu,Hniang Chin Par kum 16 cu kal fah zawtnak in zeimaw can a kuah i,a pa nih hin a mah le a ti khawh chungin a zohkhenh,an zohkhenh lengmang.
A fah hi a zual chin lengmang caah kan hnu zarh hmasa ah khan ruahchannak nganpi he Aizawl ah an kalpi i,Aizawl sizungah an zohkhenh.Aizawl sizung ah zarh hnih tluk an zoh khen mi chung ah zarhkhat hi ICU ah an chiah i,a zawt a zualtuk caah tuzing 25 Auf 2022 zing suimilam 8:30 am ah khan mual a kan liam taak.A ruak hi an ral zaamnak,Sangau khua ah,Vaurawng phu nih an cawkmi Motor in an phurh cang tiah,Pu Henry Cinzah sin in kan theih.
Thawngdang:Paletwa Peng Ah Nu Pakhat Cu Bomb Lamhsualnak In A Nunnak A Liam!August 24, 2022,SAC ralkap le AA kar kahdohnak a chuahnak Paletwa peng, Abaungta(အဘောင်သား) khuami pakhat U Khine Aye cu August 21 khan a tlau i, a nupi Daw Nan Laung Kham nih a va kawlnak hmun ah bomb lamhsual in a nunnak a liam, tiah theih a si.
A pasal U Khine Aye cu August 21 ah khan ramlak ah rua-tuai kawl ding in a kal i inn a hlam ti lo, tiah theih a si. Amah cu Abaungta (အဘောင်သား) khua siangniamrun ah sianguk a si. Daw Nan Laung Kham, kum 43 a nunnak a liam kong hi nihin August 24 zinglei ah khuami pakhat U Ko Aung nih a chim.Nunnak a liam mi Daw Nan Laung Kham ruak cu zinglei suimilam 8:00 hrawng ah khua he tlawmpal aa hlatnak hmun tiva ral lei ah khuami nih an hmuh.
“Khua leng i tiva ral lei ah a ruak cu kan hmuh i, a pasal tu cu zarhpini zaanlei suimilam 3:00 hrawng ah lo a kalnak in inn a hlam bal lo caah a nupi nih thinphang in a va kawl. Khuami zong nih kal lo ding in an kham ko nain a duh lo. A pasal a kawlnak ah bomb i hliamhsualnak in a nunnak a liam,” tiah U Ko Aung nih cun a chim.
Bomb i hliamhsualnak in nunnak a liammi Daw Nan Laung Kham cu a kee pahnih in a bul i, a takpum le a kut ah hliam fak ngai a pu, a tlaumi U Khine Aye cu hmuh a si rih lo, tiah a chimchap.Nunnak a liammi Daw Nan Laung Kham nih cun a vapa leng ah sianglairun kai lio mi fapa pahnih le kum 6 mi fanu pakhat a tantak hna, tiah theih a si.
Crd:TCP
Khuapau Dohthlennak A Hlawhtlin Khawh Nakhnga Bawmh Caan A Cu Cang – By. Scot Marciel August 24, 2022,Hramhram nawlngeihnak latu SAC he pehtlaihnak a ngeimi hna hi phu 3 in ṭhen khawh a si. Phu 1 nak cu ningzah a hngal lomi Russia, China le India an si i Russia le China lebang nih cun anmah ca hlawknak lawng zoh in SAC cu hriamnam an bawmh.
Phu 2 nak cu a phungmen in dirhmi le lung aa rual lo ngaimi ASEAN a si. Hi hna hi kan hnu kum ah an tuahmi a fiang lomi le hmual a ngei lomi hnatlaknak phun 5 kha pehtlai in an i tlaih peng. Phu 3 nak cu nitlak lei ram hna an si i cu hna nih cun SAC cungah dantat phihkharnak le lungtlin lonak fak piin an tuah i harnak a tongmi mizapi bawmhnak zong an pek hna.
Asinain phu 3 nak hna zong hi hriamtlaih in dohthlennak tuah cu tha an pe lo i biatak tein bawmh ding zong an duh lo, cu nak in san a tlai lomi ASEAN hnatlaknak phun 5 kha an i tlaih ve i hmual a ngei lomi lam kha ralring tein zulh an i zuam.
Ramdang nih zeiruangah bawmhnak an kan pek hnga lo ti hi Myanmar mipi hna biahalnak a si. Atu hi an dirhmun cu tuksaphur a si. Mipi buainak, a ṭumchuk lengmangmi chawkhelrian, khuasak tintuk harsatnak pin ah SAC ralkap hna nun hrannak, nawlngeihnak i hruhpi chihnak le chawkhelrian thiam lonak ruangah mipi a thong leng an thi i ramchung hmunkip ah rawhralnak a chuak. Hi bantuk zanmang chia hi fawitein a dong lai lo.
Myanmar ram i a hmailei kong cu atu lio ramchung i a cangmi thil nih biakhiahnak a tuah te ko lai nain SAC caah dotla si khawhnak lam a simi 2023 thimnak an tuah hlanah ramkip nih lehrulnak an tuahmi kha a biapi tuk hringhran. Thimnak tuah hlanah SAC nih cun mipi an lung a dongh nakhnga hremnak a phunphun an tuah lai. Dohdaltu hna zong tlaikhihnak le tazacuainak an tuah chin lengmang ko lai.
Khatlei ah SAC tei khawhnak dingah NUG le dohthlennak tuahtu hriamtlai phu hna nih ramkip bawmhnak hmuh dingin an i zuam lengmang fawn lai. Cuaithlainak in thlai tikah ramkip nih Myanmar buainak kong i an i thlaknak hi zero (0) level lawng a si rih.
Russia, China le India nih hriamnam le hmurka in SAC an bawmhnak le ramkip nih SAC cungah sualphawtnak le Myanmar mipi hna dirkamhnak an tuahmi kha cuaithlainak i vun thlaiṭi tikah an rih-zan an i tluk ngaingai.
Atu bantukin a kal rih ahcun ramkip nih cohlanmi si khawhnak ding le hramhram uknak fehternak dingah SAC nih hmaikum ah fawitein thimnak an tuah khawh lai ti fiang tukin hmuh khawh a si. Cuticun Myanmar mipi hna cu harnak an tong rih lai. Cun nitlaklei ram hna nih Ukraine an bawmh bantukin zeiruangah dah uknak chiahru a dohtu kannih vial hi an kan bawmh duh hnga lo tiin Myanmar mipi nih biahalnak an tuah lai.
Atu cu US hruaimi nitlaklei ram hna nih SAC cungah a lungtling lomi ASEAN ram cheukhat hna he i bawm in khuapau dohthlennak a hlawhtlin khawh nakhnga bawmhnak pek dingin biakhiahnak tuah caan a cu cang.
Cu bantuk bawmhnak pek dingah cun Myanmar ramchung dirhmun le boruak kha fiangtein zohfel a herh hmasa lai. Hi buainak hi ramkhel bu pakhat le pakhat karlak ah a um tawnmi buainak men a si lo. Hi buainak hi kum tampi tlungcungmi hna he kahdohnak le Rohinya miphun hna cungah miphun cihmihnak an tuah hnuin ASEAN hmunhma chungah kan hmuh bal lomi tuksaphur sualnak, nun hrannak, nuhrin covo buarnak a phunphun a tuahtu SAC ralkap hna dohdal dingin mipi an thawh a si.
ASEAN hnatlaknak phun 5 cu tonbiaruahnak in daihnak ser i timh a si caah a hlawhtling lo. Hi ASEAN hnatlaknak hmangin SAC ralkap nih mipi cungah an tuahmi sualnak ngolter khawh a si lai lo i ASEAN palai (aho an si hmanh ah) zong nih MAH le a ralbawi hna cu lungput ṭha ngei dingin lemsoi khawh an si fawn lai lo.
Fak piin dantat phihkharnak tuahnak nih SAC cu an lungthin a ṭhumhter khawh hna lai ti kan i fian hlan cu Myanmar mipi hna nih an cohlanmi ramkhel biaruahnak a chuak kho lai lo. July 25 ah dohthlennak tha a petu miphun 4 hrithlai in an thahmi hna kha SAC nih ASEAN hnatlaknak an buar a si i thla 15 chungah hlawtlinnak a pelte hmanh a hmu lomi ASEAN hnatlaknak phun 5 cu a thi cang i thlan ah vui ding lawng a taang cang ti kha lungfian cio ding kan si cang.
Atu bantukin harnak chungin Myanmar ram a luat khawhnak lam umchun cu SAC tei hi a si ko. Tei cikcek khi a si khawh lo hmanh ah caansau an dir khawh lonak dingah an thazaang der lak in tuah a si. Cu lo cu lamdang a um ti lo. SAC nih cun 2023 thimnak tuah i Myanmar ram hi party pakhat uknak tangah luhpi an timhmi a si.
Myanmar mipi hna zawnruat in daihnak le ṭhanchonak a um khawh nakhnga ramkip nih kan i zuamnak hi thuk deuh in vun tuaktan i khuapau dohthlennak a hlawhtlin khawh nak dingah a ṭha deuhmi le hmual a ngei deuhmi policy ser a hau. A hleice in ramkip hruaitu hna nih a tanglei hi kan ruahchih hrimhrim a herh.
Malaysia nih ruahnak an chuahmi bantukin zeihmanh san a tlai lomi ASEAN hnatlaknak phun 5 kha hrawh ding.NUG le tlangcung hriamtlai phu (EAOs) hna, zatlangbu cawlcanghnak le SAC dohdaltu bu dang hna he lenglang tein pehtlainak tuah ding.
NUG, National Unity Consultative Council (NUCC), ramkulh uknak bu, tlangcung hriamtlai bu tang i a ummi zatlangbu dang hna le hramhram uknak dohdal cawlcanghnak tuahtu hna telh in dohthlennak tuahtu hriamtlai hna sinah bawmhnak tampi pek ding.SAC ralkap in a zammi hna bawmhchanhnak telh in NUG le amah he aa pehtlaimi bu hna caah tangka luhnak lam kawl in ser piak ding.
US a phanmi dohthlennak tuahtu hna caah bawmhnak pek ding, asiloah zeidang dang zong bawmh ding. Thailand, India le a dang ram ah a phanmi Myanmar siangngakchia hna caah fimcawnnak he aa pehtlaimi bawmhnak pek ding (Online in cawnnak le NUG/EAOs hna tuahmi sianginn ah bawmhnak pek ding).
Hramhram uknak dohtu cozah hna he khuakhan lairelnak ngeih i hmuichon phihkharnak (targeted sunctions) tuah i SAC tangka hmuhnak lam phih piak, asiloah tlaihpiak.EU nih SAC tangka hmuhnak lam nganbik Myanmar Oil and Gas Enterprise dantat phihkharnak a tuahmi ah US zong i tel ve ding.SAC sinin minung hawi zawnruah bawmhnak pekmi vialte ngol ding. UN General Secretary hruainak in Thailand le India sinin bawmhnak peknak kong tawlrelnak tuah ding.
Rohingya miphun cungah miphun cihmihnak an tuah tiin Gambia ram nih taza an cuaimi kha thapek ve i ramkip zulhphung ningin SAC hi dantat a si khawhnak dingah a lamkip in i zuam ding.A donghnak bik ah UK Embassaor hlun Derek Tonkin nih a chim bantukin NUG palai zung an onnak ram hna nih thuk deuh in biaruahnak ngeih i bawmhnak pek ding.
A cunglei ka langhtermi hna chungah atu i a herh bikmi cu SAC a doh cuahmahmi hriamtlai hna bawmh a si ko nain cu lawng cun a za lai lo ti kha ramkip nih kan i fian a herh. A luan ciami thla 18 chung i a rawkmi vialte sersiam ṭhan ding, a luan ciami le atu i an sualnak ruangah SAC nih ṭuanvo lak ding, Rohingya miphun le tlangcungmi hna kongah Myanmar ram cu harnak le buainak a tong peng ko rih lai.
Khuapau dohthlennak ah bawmhnak pek i a rawk cangmi sersiam ṭhan rian hi a tlamtling hrimhrim lai ti chim awk cu a ṭha lo. Palhnak zong tampi a um kho ko. Asinain cu rian cu teinak hmuhnak dingah ruahchannak pakhat a si. A ruang cu SAC nih nawlngeihnak an tlaih chung paoh cu Myanmar ramkhel cu ruahchannak um loin a mui peng rih ko lai. (Kum 2016-2020 chung US Embassador to Myanmar a ṭuanmi Scot Marciel nih United States Institute of Peace-USIP website ah a ṭialmi “It’s Time to Help Myanmar’s Resistance Prevail” timi cabia ka lehmi a si. A ṭialning tein leh si loin aa tlakning in ka vun leh). Crd:TCP
Leave a Reply